Een recente studie, gepubliceerd in het tijdschrift ATLA (Alternatives to Laboratory Animals), werpt een schokkend licht op een wijdverspreide praktijk in laboratoria die ernstig ingaat tegen het dierenwelzijn: de dwangvoederen van dieren tijdens wettelijke toxiciteitstesten. Deze methode, vooral bekend om haar wreedheid bij de productie van foie gras, wordt ook op grote schaal toegepast in dierproeven. En dat blijft niet zonder gevolgen.
Wat is experimentele dwangvoeding?
Dwangvoeding, zoals die wordt uitgevoerd tijdens dierproeven, houdt in dat een buis – vaak van metaal – in de keel van het dier wordt ingebracht om rechtstreeks een chemische stof of een medicijn in de maag toe te dienen. Het doel is een exacte dosering te garanderen, vooral binnen de toxiciteitsstudies die onder de Europese REACH-regelgeving vallen.
Maar die technische nauwkeurigheid heeft een zware ethische en biologische tol: de dieren ondergaan hevige stress, kunnen ernstig letsel oplopen, en overlijden soms zelfs aan de gevolgen.
Verontrustende cijfers
De analyse is gebaseerd op 300 toxiciteitsrapporten bij ratten. De bevindingen zijn onthutsend:
- In 21% van de studies worden verwondingen of sterfgevallen rechtstreeks toegeschreven aan de dwangvoeding.
- 16% van de rapporten beschrijven pijnlijke ademhalingsproblemen (vaak veroorzaakt door reflux tijdens de dwangvoeding): ademhalingsmoeilijkheden, overmatige speekselvorming, neusuitvloeiing en tekenen van nood zoals het opeten van bodembedekking zijn allemaal signalen van lijden die vaak genegeerd of verkeerd geïnterpreteerd worden.
- Het overlijdensrisico voor een individueel dier ligt op 1 op 250; voor een volledige studie is dat 1 op 7 – een frequentie die in de farmacovigilantie als “zeer vaak voorkomend” wordt beschouwd.
Deze gegevens ondermijnen de huidige classificatie binnen de Europese Richtlijn 2010/63, waarin dwangvoeding wordt bestempeld als een handeling die slechts “lichte” pijn of lijden veroorzaakt.
Verborgen lijden, vertekende wetenschap
Die te lage classificatie verhindert de noodzakelijke transparantie over het werkelijke lijden van proefdieren en schendt de wettelijke verplichtingen inzake verslaggeving. Ze staat ook haaks op het 3V-principe (Vervangen, Verminderen, Verfijnen) dat in de dierproefwetgeving centraal staat.
Los van de ethische bezwaren, heeft dit lijden ook gevolgen voor de wetenschappelijke betrouwbaarheid: stress beïnvloedt de biologische reacties van dieren, wat de onderzoeksresultaten verstoort. Kortom, deze onmenselijke methodes leveren onbetrouwbare data op en dat schaadt de wetenschap zelf.
Dringend tijd voor hervorming
Gavage is in verschillende landen – zoals het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Italië, India en Australië – verboden in de voedselproductie van foie gras, uit respect voor dierenwelzijn. Dat het gebruik ervan nog steeds wordt toegestaan in laboratoria, zogezegd in naam van de wetenschap, is ronduit absurd.
Laura Rego Alvarez, adjunct-directeur wetenschappelijke en regelgevende zaken, en mede-auteur van de studie, waarschuwt:
“Dwangvoeding is allesbehalve een veilige of onschuldige procedure. Het veroorzaakt immens leed en kan dodelijk zijn. Het is hoog tijd om de impact ervan niet langer te minimaliseren en het opnieuw te classificeren als een handeling die ernstige pijn veroorzaakt.”
De studie pleit daarom voor:
- Een onmiddellijke herclassificatie van dwangvoeding in de Europese wetgeving;
- Meer openheid over de werkelijke praktijken in laboratoria;
- Meer investering in de ontwikkeling van ethische, niet-invasieve alternatieven.
Referentie:
Cruelty Free International. Nieuwe studie onthult omvang en ernst van het ‘dwangvoederen’ van chemicaliën aan dieren tijdens tests. Artikel gepubliceerd op 7 mei 2025. Beschikbaar op: https://crueltyfreeinternational.org/latest-news-and-updates/new-study-reveals-scale-and-severity-force-feeding-chemicals-animals-during.